In netwerken waar meerdere organisaties samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken, werkt communicatie anders dan in klassieke structuren. Geen top-down regie of lineair plan, maar wendbaarheid, vertrouwen en gedeeld eigenaarschap zijn de sleutel. Dat vraagt om een andere mindset én aanpak. Samen met Irma van den Meijdenberg deel ik 4 manieren om communicatie anders in te zetten, zodat je staande blijft in de complexe omgeving:

Wanneer zet je netwerkcommunicatie in?
Netwerkcommunicatie is nodig wanneer meerdere organisaties samenwerken aan een gedeeld doel, met diverse doelgroepen – soms zelfs zonder dat er één duidelijke afzender is. Het gaat daarbij om langdurige veranderingstrajecten, niet om eenmalige campagnes. Denk aan samenwerkingen in de zorg, tussen gemeenten en maatschappelijke organisaties, of regionale netwerken voor onderwijsvernieuwing. Wat deze netwerken gemeen hebben, zijn: grote uitdagingen die om een urgente oplossing vragen, gedeeld eigenaarschap en de wil om samen het verschil te maken. 

Kenmerken van wendbare netwerkcommunicatie   
Kenmerken van wendbare netwerkcommunicatie zijn: 
Samenwerken zonder baas – Niemand is de formele opdrachtgever, dus goede communicatie is cruciaal om met elkaar dezelfde kant op te bewegen.
Vertrouwen is belangrijk – Organisaties en personen moeten elkaar kunnen vertrouwen. Dat lukt alleen als ze open en eerlijk naar elkaar zijn.
Overleggen en afstemmen – Iedereen neemt eigen ideeën en belangen mee. Daar moet je over in gesprek om afspraken te maken waar iedereen zich in kan vinden.
Leren en meebewegen – De samenwerking verandert vaak onderweg. Goede communicatie helpt om samen te leren, problemen op te lossen en plannen aan te passen aan de realiteit.
Formeel én informeel – Je hebt net zo goed een praatje aan de koffietafel nodig als de officiële overleggen zoals stuurgroepen e.d.

Wendbaarheid: wat vraagt dat van communicatie?
Wendbare communicatie is geen vastomlijnd plan dat je eenmalig opstelt en dan doorgaat naar de uitvoering. Het is een dynamisch proces waarin je werkt vanuit een gedeelde ambitie en visie en waarin je meebeweegt met de complexe en dynamische omgeving. Wendbaarheid betekent slim en effectief meebewegen door alle hectiek en onvoorspelbaarheid. Dat doe je door deze principes toe te passen.  

Dialoog boven zenden – We zullen behoeften en standpunten moeten begrijpen en met elkaar in gesprek moeten gaan om samen vooruit te komen
Flexibel en dynamisch, al doende ontwikkelen – Je kunt simpelweg niet voorspellen hoe de wereld er binnen en buiten het netwerk over een aantal jaren uitziet, daarom moet je continu afstemmen met je publiek en betrokkenen.
Contextbewustzijn – Je moet inspelen op wat er NU nodig is, wat er speelt bij partners, doelgroepen en in de omgeving. Dat betekent dat je soms moet improviseren.
Gedeeld eigenaarschap – Niet denken voor het netwerk, maar communiceren met het netwerk. En gebruik maken van elkaars kennis, expertises en (communicatie)structuren. 

 Onze aanpak in netwerkcommunicatie begint met deze bouwstenen: 

Breng het netwerk in kaart – Wie doen er mee? Wat zijn hun rollen, belangen, sterktes? Wie zijn er automatisch al met elkaar verbonden? Waar zit daar meer moeite of inspanning in?
Bepaal de koers – Wat is het gezamenlijke verhaal? Waarom doen we dit? 
Werk met leidende principes – In plaats van dichtgetimmerde plannen. Welke waarden liggen ten grondslag aan de ambities? Vertaal deze waarden naar handelingsgerichte principes. Wij geloven dat….. daarom…… Toets deze principes bij de deelnemers in het netwerk.
Zorg voor een goede basis – Maak het makkelijk om aan te haken: heldere taal, open kanalen, laagdrempelige tools en één digitale plek voor informatie.
Blijf toetsen – Zijn we nog op koers? Denk aan deelplannen, KPI’s en storytelling.
Maak gebruik van de kracht van het netwerk – Combineer communitybuilding met communicatie: maak zichtbaar wat er al gebeurt, stimuleer eigenaarschap.

Tot slot, vier inzichten die ik steeds weer tegenkom in onze netwerktrajecten:

 1. Torenhoge ambities – Het gaat om langdurige en diepgewortelde problematiek die iedereen wil oplossen. De ambities die hierbij horen zijn inspirerend, maak ze haalbaar door een wendbare aanpak: stel deelplannen op, hak het in stukjes.
2. Een overvolle stip op de horizon – Alle partijen nemen eigen belangen mee, maar het behalen van de ambities mag niet alleen afhangen van het succes van de communicatie. Het is noodzakelijk je stakeholders dichtbij te houden en het samen te doen.
3. Een wendbare mindset is een must binnen het hele netwerk – Je moet het gesprek kunnen voeren over tempo, realisme en rolverdeling. Er is weinig geduld voor kleine stapjes, terwijl die in netwerken juist effectiever zijn. Omdat je met elke kleine stap meteen veel mensen kunt meenemen terwijl je met grote stappen onderweg mensen verliest.
4. Wendbaarheid in de uitvoering – Laat zien dat je impact van de beweging ontstaat door kleine, gedeelde acties, verspreid over de partijen in het netwerk en niet in één groot masterplan. 

Communiceren in netwerken vraagt om durven loslaten én bewust koers houden.
Er is geen blauwdruk, maar een gezamenlijke zoektocht. Er is geen pasklare boodschap, maar ruimte voor dialoog, leren en aanpassing.

Wil je verder praten over hoe je dit toepast in jouw netwerk? Of eens sparren over een aanpak die past bij jullie dynamiek? Ik denk graag mee.